Ads 468x60px

Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2012

Σχολικός εκφοβισμός ( bullying )


Η σχολική ψυχολόγος στη Σχολή Μωραΐτη, Φωτεινή Ξενάκη μιλά για τον σχολικό εκφοβισμό. Τι είναι το λεγόμενο bullying, ποιες οι μορφές του, ποιο το προφίλ του παιδιού- θύτη και του παιδιού-θύματος. Τι μπορεί να γίνει στα ελληνικά σχολεία  
"O σχολικός εκφοβισμός είναι ένα θέμα το οποίο συμβαίνει πάρα πολλά χρόνια, όμως τα τελευταία χρόνια έχουμε αρχίσει και τον παρατηρούμε περισσότερο", αναφέρει η σχολική ψυχολόγος στη Σχολή Μωραΐτη Φωτεινή Ξενάκη, η οποία προσθέτει πως αναφέρεται στην ειδική χρήση βίας που είναι σκόπιμη και επαναλαμβανόμενη και συμβαίνει από ένα παιδί ή ομάδα παιδιών προς ένα άλλο ή αντίστοιχα προς μια ομάδα παιδιών.
"Το χαρακτηριστικό αυτής της βίας είναι ότι τα παιδιά δεν είναι ισότιμα στη δύναμη, όχι μόνο σωματικά αλλά είναι πιο δυνατό συναισθηματικό το παιδί που ασκεί το bullying", υπογραμμίζει.
Δείτε αναλυτικά τον ορισμό του σχολικού εκφοβισμού.
Οι μορφές  του σχολικού εκφοβισμού

Οι τρόποι με τους οποίους εκδηλώνεται ο εκφοβισμός στα σχολεία είναι δύο: η άμεση βία και η έμμεση, αναφέρει η κα. Ξενάκη και σπεύδει να μας αναλύσει τα δύο είδη.

"Στην άμεση βία είναι αυτό που όλοι μπορούμε να δούμε ή να ακούσουμε, δηλαδή η σωματική βία. Μέσα σε αυτό θα βάζαμε, σε μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά (Γυμνάσιο, Λύκειο), και τη σεξουαλική παρενόχληση. Άλλο κομμάτι της άμεσης βίας είναι η λεκτική βία, όταν κοροϊδεύουν ένα παιδί για το όνομά του, τους γονείς του, το χρώμα του, τη θρησκεία του κτλ".
"Στην έμμεση βία τα παιδιά απομονώνουν ένα παιδί. Όταν λένε πχ σε ένα παιδί μη κάνεις παρέα το τάδε παιδί γιατί δε θα σε κάνω εγώ παρέα ή διαδίδουν φήμες για ένα παιδί και το περιθωριοποιούν. Επίσης , τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί το cyber bullying, η βία μέσω της τεχνολογίας. Η εν λόγω μορφή βίας είναι και έμμεση και άμεση γιατί γίνεται μέσω τηλεφώνων, sms, εικονομηνυμάτων και μέσω του διαδικτύου σε παιδιά μεγαλύτερων ηλικιών".
Το προφίλ του παιδιού-θύτη και του παιδιού-θύματος
"Πρέπει να θυμόμαστε ότι και τα δύο αυτά είδη παιδιών είναι παιδιά που χρειάζονται βοήθεια", υπογραμμίζει η κα. Ξενάκη και συμπληρώνει πως "δεν πρέπει να θεωρούμε ότι ο δράστης είναι ένα παιδί που πρέπει απλά α το μαλώσουμε κάποια στιγμή".
Όσον αφορά το παιδί-θύμα, είναι ένα παιδάκι ντροπαλό, χαμηλών τόνων, ένα παιδάκι αγχωμένο το οποίο δεν έχει αυτοπεποίθηση, ένα παιδάκι που εν ολίγοις δεν θα έχει την αίσθηση του πως θα πρέπει να υπερασπιστεί τον εαυτό του όταν του συμβαίνουν αυτά τα πράγματα. Δεν είναι φυσικά υποχρεωτικό να επιλέγουν για θύμα ένα παιδί για κάποιο εξωτερικό χαρακτηριστικό που το κάνει να διαφέρει αλλά είναι συχνό σε παιδιά τα οποία διαφέρουν για κάποιο λόγο.
Το παιδί-θύτης είναι ένα παιδί που είναι περισσότερο εξωστρεφές, ένα παιδί που του έρχεται πιο εύκολα η επιθετική συμπεριφορά, μοιάζει  δηλαδή εξωτερικά να μην συναισθάνεται τον πόνο που προκαλεί. Μάλιστα αυτά τα παιδιά είναι πιθανό να έχουν υποστεί το ίδιο, μέσα στην οικογένεια από αδέρφια, είτε από ένα οικογενειακό περιβάλλον το οποίο θεωρεί πως η τιμωρία είναι ο τρόπος να μεγαλώσεις το παιδί, όπου υπάρχει αυταρχικότητα μέσα στην οικογένεια. Αντίστοιχα και μέσα στις οικογένειες που δε υπάρχουν όρια, που το παιδί κάνει ό,τι θέλει και δεν το σταματάει κανείς.
Σημαντικός ο ρόλος των παρατηρητών
"Το θέμα των παρατηρητών στο bullying είναι πάρα πολύ σημαντικό", δηλώνει η κα. Ξενάκη.
"Έρευνες έχουν δείξει πως όσο περισσότεροι άνθρωποι που βλέπουν να  γίνεται ένα συμβάν, αντιδρούν σε αυτό, τόσο μειώνονται τα ποσοστά του bullying στο συγκεκριμένο σχολείο".
"Τα περισσότερα παιδιά δεν είναι ούτε θύτες ούτε θύματα αλλά παρατηρητές", τονίζει και προσθέτει πως "τις περισσότερες φορές τα παιδιά παρατηρητές δεν αντιδρούν και υπάρχουν προφανείς λόγοι για αυτό: φοβούνται μη πέσουν και αυτά θύματα bullying , δεύτερον άλλα παιδιά δεν ξέρουν τι να κάνουν.  Επίσης, τα εν λόγω παιδιά αισθάνονται πολύ άσχημα για αυτό που βλέπουν, αισθάνονται ενοχές που δεν μπορούν να κάνουν κάτι επειδή μπορεί να τα εκβιάζει κάποιος".

Η οικογένεια και το σχολείο
"Οι παράγοντες που επιτείνουν τον σχολικό εκφοβισμό έχουν να κάνουν αρχικά με την οικογένεια, στο κομμάτι του πως μεγαλώνει ένα παιδί, τι μαθαίνει ότι είναι σωστό στην επικοινωνία και στη συνεργασία ανάμεσα στους ανθρώπους σίγουρα παίζει ρόλο", αναφέρει.
"Πρέπει να υπάρχουν κυρώσεις στη λανθασμένη συμπεριφορά από τότε που είναι μικρό παιδάκι", τονίζει και σημειώνει πως επίσης παίζει ρόλο εάν  ένα παιδί μεγαλώνει χωρίς ενσυναίσθηση, χωρίς δηλαδή να μπορεί να μπει στη θέση του άλλου.
"Αυτό όλο μπορεί να φέρει μια ευκολία στο παιδί που πάει στο σχολείο και υπάρξει κάποιος ανταγωνισμός, μια δυσκολία να αντιδράσει πιο εύκολα με βίαιο τρόπο", μας  λέει.
Μεταξύ άλλων, εάν υπάρχει βία στη συμπεριφορά των γονέων μοιραία θα φέρει βία και στη συμπεριφορά του παιδιού. Τόσο στο σπίτι του παιδιού όσο και στο σχολείο πρέπει να υπάρχουν σταθεροί κανόνες. "Η έλλειψη συνεπειών επιτείνουν το πρόβλημα", υπογραμμίζει.
Έλλειψη γνώσης και αναγνώρισης του bullying
"Σοβαρό πρόβλημα είναι επίσης όταν στη σχολική κοινότητα δεν υπάρχει αναγνώριση του τι σημαίνει αυτή η συμπεριφορά (bullying) όταν την βλέπουμε σαν ενήλικες. Δηλαδή εάν θεωρούμε ε παιδιά  είναι, φυσικό να παίζουν έτσι άγαρμπα", αναφέρει.
"Πολλές φορές το καψόνι στην Ελλάδα θεωρείται πως πρέπει να το περάσουμε όλοι", τονίζει.
"Άρα η έλλειψη γνώσης και αναγνώρισης του φαινομένου θα φέρει μεγαλύτερο πρόβλημα  ενώ πρέπει να υπάρχει επαρκής επιτήρηση στο χώρο του σχολείου", υπογραμμίζει και συνεχίζει, λέγοντας πως "οι δάσκαλοι που είναι παρόντες ή οι δάσκαλοι που πάει ένα παιδάκι για βοήθεια, πολλές φορές δεν έχουν κατανοήσει τι βλέπουν, δεν είναι σίγουροι εάν αυτό που βλέπουν είναι ένα φυσιολογικό παιχνίδι έστω και λίγο άγαρμπο ανάμεσα σε ισοδύναμα παιδιά, και για αυτό μπορεί να μην έχουν δόση τη δέουσα σημασία".
"Υπάρχει σαν μία συνωμοσία όπου κανείς δε τολμάει να μιλήσει", τονίζει.
"Επίσης, υπάρχει και  περίπτωση του να μη θέλει κάποιος να ανακατευτεί επειδή δεν ήταν παρών όταν συνέβη το περιστατικό ενώ έπρεπε να εποπτεύει τα παιδιά", συμπληρώνει και αναφερόμενη στους γονείς αναφέρει πως "ανησυχούν για αυτό που τους είπε το παιδί τους αλλά επειδή δεν είναι ξεκάθαροι για το τι συνέβη, μπορεί και εκείνοι να πουν έλα μωρέ δε έγινε και τίποτα, μη δίνεις σημασία όλοι τα περάσαμε, κάνε ό,τι δεν έγινε τίποτα, μήπως και εσύ φταις; Άρα υπάρχει σαν μια συνωμοσία όπου κανένας δεν τολμάει να πει τίποτα και εάν μπορούμε να δώσουμε ένα μήνυμα αυτό είναι πως αν κάτι σας φαίνεται έστω και ψιλο-ύποπτο, πλησιάστε να δείτε τι γίνεται".
"Καλύτερα να είναι κάτι αθώο και να ανακατευτούμε, παρά να υπάρχει κάποιο παιδί το οποίο πονάει και να παραμένει αβοήθητο", τονίζει.
Μεταξύ άλλων, υπογραμμίζει πως συνήθως τα παιδιά θύματα δε μιλάνε εύκολα εκτός εάν το σχολείο έχει μια στάση σαφή εναντίον αυτού του είδους της βίας. Αυτό ακόμα στα ελληνικά σχολεία δεν έχει γίνει, γίνονται μεν προσπάθειες και υπάρχει διαφορά από τα παλιότερα χρόνια αλλά εάν μπορούμε να πούμε ένα πράγμα αυτό είναι: "φροντίστε να μη φοβούνται τα παιδιά να έρθουν σε κάποιον να το πούνε", σημειώνει.
Τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης. Τι μπορεί να γίνει στα ελληνικά σχολεία
"Για να γίνει πρόληψη και αντιμετώπιση στα ελληνικά σχολεία, χρειάζεται να ευαισθητοποιηθεί ολόκληρη η σχολική κοινότητα: καθηγητές, μαθητές, προσωπικό, και γονείς", αναφέρει.
"Από εκεί και πέρα ελπίζεις ότι εφόσον κάποιος γνωρίζει τι σημαίνει αυτό, ποιες μορφές έχει, μπορεί το κάθε σχολείο να κάτσει κάτω και να φτιάξει μια πολιτική, ώστε να είναι σαφή κριτήρια, κανόνες , οι συνέπειες. Ένα τέτοιο πρόγραμμα υπάρχει στη σχολή Μωραΐτη εδώ και είκοσι χρόνια και έχει ακριβώς αυτόν το στόχο: να γνωρίζουν όλοι και να είναι εύκολο, μέσα στα πλαίσια των ανθρωπίνων σχέσεων, να τολμήσει κάποιος να μιλήσει για αυτό, έστω και αν δε είναι το ίδιο θύμα, να παρέμβει για να σταματήσει", προσθέτει και σπεύδει να μας δώσει κάποια  παραδείγματα για το τι θα μπορούσε κανείς να  κάνει μέσα σε ένα σχολείο.
"Για παράδειγμα μέσα στο Δημοτικό, μπορούν να διαβαστούν διάφορα παραμύθια, υπάρχουν πολλά στο εμπόριο με θέμα τη βία, πως μπορούν δηλαδή τα παιδάκια να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους για να συνεννοηθούν, τι σημαίνει φιλία κτλ.. Υπάρχουν και διάφορα βιβλία της ΕΨΥΠΕ που εστιάζουν στο πρόβλημα".
"Θα μπορούσαν τα παιδιά να κάνουν μια συζήτηση με τον δάσκαλό του για το τι είναι φιλία, πως φερόμαστε στους συμμαθητές μας, τι μπορούμε να κάνουμε εάν ένα παιδάκι είναι μόνο του, πως μπορούμε να το βοηθήσουμε", αναφέρει και τονίζει πως πρέπει να βάζουμε μέσα στη συζήτηση την καθημερινή τέτοιου είδους ερωτηματικά ώστε να συζητείται αυτό το θέμα και να ευαισθητοποιηθούν τα παιδιά.
Όσον αφορά στα πιο μεγάλα παιδιά, εκεί λέει η κα Ξενάκη πως θα μπορούσαμε να ζητήσουμε να κάνουν αφίσες γύρω από το θέμα αυτό για να ενημερώσουν τα μικρότερα παιδιά ή τους συνομηλίκους τους.
"Μπορούνε επίσης να διαβάζουν με τους καθηγητές του κείμενα λογοτεχνία με αυτό το θέμα και να γίνεται μια συζήτηση  και να δουλεύουνε τέτοια θέματα στα κοινοτικά τους", αναφέρει και συμπληρώνει πως με αυτόν τον τρόπο θα μπουν με τους καθηγητές τους πιθανόν και στη διαμόρφωση των κανόνων της τάξης ή και του σχολείου τους ακόμα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου